Door: Susan Smulders, Partner Moneypenny Consulting & Training
“Is jouw organisatie een piramide of een pannenkoek?” Aan het woord is Rick Willemsen, zelfstandig trainer, adviseur, coach en zelfbenoemd vakidioot op het gebied van zelfsturing in organisaties tijdens een door Moneypenny georganiseerd mini-seminar. Aan de orde is de vraag of zelfsturing überhaupt kan werken in hiërarchisch georiënteerde organisaties (de “piramides”) of eigenlijk alleen in platte, meer netwerk gerichte bedrijven en instellingen (de “pannenkoeken”). In de zaal zitten in ieder geval HR professionals en leidinggevenden uit beide soorten organisaties – er is brede interesse in het onderwerp.
Zelfsturing, Het Nieuwe Werken, Agile, … allemaal termen die illustreren dat de manier van werken en samenwerken in organisaties in beweging is. Als partner binnen Moneypenny Consulting & Training en HNW specialist, werk ik al jaren aan het vergroten van “empowerment” van individuen en teams. Voor mij is dat de essentie van Het Nieuwe Werken – meer autonomie en verantwoordelijkheid op de werkvloer, meer zeggenschap over hoe, waar, wanneer en met wie je werkt als individu en als team. Zelfsturing past daar naadloos in en is een belangrijk thema bij het vormgeven van de “future of work”. Zeker aangezien de aanstormende “millenials” vooral op zoek blijken naar autonomie, zinvol werk en een behapbare werk-privé balans. Tijdens het seminar merkte een iets oudere deelnemer overigens terecht op dat ook andere generaties deze aspecten belangrijk vinden.
Volgens Rick ontstaat zelfsturing niet vanzelf. Paradoxaal genoeg is sturing een belangrijke randvoorwaarde om zelfsturing mogelijk te maken. Teams kunnen pas effectief beslissingen nemen als drie dingen helder zijn: de missie & visie van de organisatie, de doelstellingen voor het team en de beslisruimte die het team heeft. Een kristalheldere missie geeft het kader waarbinnen een team opereert en zorgt voor verbinding met de totale organisatie. Teamdoelstellingen zijn de stip op de (nabije) horizon waar het team naar toe werkt en zorgen voor focus. De beslisruimte tenslotte maakt helder aan welke spelregels een team zich moet houden bij het behalen van teamdoelstellingen. Zo kan een team zijn energie maximaal besteden binnen de eigen invloedssfeer.
Op basis van jarenlange ervaring en heel veel gesprekken heeft Rick een aantal best practices geïdentificeerd die organisaties kunnen inspireren en helpen bij de stap naar meer autonomie. Hieronder een korte toelichting op drie van deze do’s. Ten eerste hangt succesvolle implementatie af van commitment vanuit het MT (senior management). Als de bazen er niet achter staan wordt het voor teams buitengewoon lastig om zelfsturend te worden. Het helpt ook enorm als er een veilige leeromgeving is in een zelfsturend team. Onderling vertrouwen is namelijk essentieel om met elkaar beslissingen te durven en kunnen nemen. Elkaar aanspreken (vooral 1 op 1), regelmatig evalueren en het maken van praktische en persoonlijke teamafspraken zijn enkele aandachtspunten bij het creëren en borgen van veiligheid. Tenslotte kan het helpen om een nieuwe rol te creëren in organisaties – namelijk die van teamcoach. Een dergelijke coach helpt teams bij het vinden van oplossingen voor vraagstukken en problemen waar ze tegenaan lopen bij zelfstandigheid. Een teamcoach geeft geen leiding aan het team, maar is oplossingsgericht en heeft oprechte belangstelling voor de vraagstukken van en de mensen in de groep.
Terug naar het begin van dit blog. Is zelfsturing voor iedereen? Volgens Rick zijn er vrijwel overal mogelijkheden om autonomie voor teams te vergroten, maar is het in sommige functionele groepen en organisaties gemakkelijker dan in andere. In projectorganisaties ligt zelfsturing bijvoorbeeld meer voor de hand dan in marketing, waar de dwarsverbanden met de rest van de organisatie en de impact op strategie en beeldvorming groter zijn. En de stap naar zelfsturing is vaak kleiner voor “pannenkoeken” dan voor “piramides”, omdat de manier van werken en samenwerken binnen minder hiërarchische organisaties meestal al meer gericht is op autonomie voor medewerkers en teams. Maar ook binnen sterk hiërarchische organisaties ziet Rick goudklompjes ontstaan. Dat vereist overigens wel een eerlijk antwoord op de vraag of en in hoeverre zelfsturing past binnen de cultuur van de organisatie. “Zelfreflectie is nodig om zelfsturend te kunnen worden”, aldus Rick.
Meer weten over de mogelijkheden van zelfsturing voor jouw organisatie? Neem contact met ons op voor een vrijblijvende kennismaking met Moneypenny en Rick Willemsen.
(020) 42 60 760 
