Door: Susan Smulders
Vrouwen en werk – het blijft een actueel en zeer relevant thema. Zeker in een snel verkrappende arbeidsmarkt. Recent nog riep het kabinet vrouwen op om meer te gaan werken. In de Emancipatienota 2018 – 2021 wordt gepleit voor meer financiële onafhankelijkheid, meer vrouwen naar de top en gelijke beloning. Dat aandacht voor financiële onafhankelijkheid geen overbodige luxe is blijkt uit CBS cijfers (2016). Maar liefst 52% van de vrouwen in Nederland onder de AOW leeftijd verdient na afronding van hun opleiding minder dan 100% van het minimum loon (en is daarmee niet financieel onafhankelijk). Bij mannen is dat met 26% de helft. Deze cijfers mogen niet verbazen op basis van de arbeidsparticipatie van vrouwen. Die blijft namelijk nog altijd mijlenver achter bij die van mannen.
Dat begint al bij het percentage vrouwen dat überhaupt deel uitmaakt van de beroepsbevolking. In 2017 behoorde 75% van de vrouwen tussen de 15 en 65 tot de beroepsbevolking tegenover 84% van de mannen. Tot 25 jaar is deelname aan de arbeidsmarkt voor vrouwen en mannen ongeveer vergelijkbaar, daarna ontstaan hardnekkige verschillen. Tussen de 25 en 45 jaar maakte in 2017 bijvoorbeeld 83% van de vrouwen deel uit van de beroepsbevolking tegenover 92% van de mannen. In deze leeftijdscategorie lijkt ook niet zoveel te veranderen qua arbeidsparticipatie. In 2007 waren de vergelijkbare cijfers 82% van de vrouwen en 95% van de mannen.
Het verschil wordt nog veel groter als we kijken naar het aantal gewerkte uren. 72% van de mannelijke beroepsbevolking werkte in 2017 fulltime (36 uur of meer per week) tegenover slechts 25% van de vrouwen. Van de 4,4 miljoen fulltimers waren er maar liefst 3,1 miljoen van het mannelijke geslacht. Als we grote deeltijdbanen (28 tot 36 uur) hierbij optellen worden de verschillen weliswaar kleiner, maar blijven ze zeer significant. 81% van de mannen werkt meer dan 28 uur per week, tegenover 47% van de vrouwen. Deze verschillen ontstaan direct aan het begin van carrières en ook zij blijven hardnekkig. In 2017 werkte bijvoorbeeld 38% van de vrouwen tussen de 25 en 35 jaar fulltime tegenover 79% van de mannen. In 2007 waren die percentages met 39% en 86% alleen anders in de zin dat mannen iets minder fulltime zijn gaan werken.
Er zijn dus structureel minder vrouwen die werken dan mannen en ze maken ook nog eens veel minder uren. Een flink deel van het vrouwelijke arbeidspotentieel wordt derhalve niet benut en dat is niet alleen slecht voor de financiële onafhankelijkheid van vrouwen, maar we kunnen het ons als samenleving ook eigenlijk niet meer permitteren nu de arbeidsmarkt verkrapt (stijgende werkgelegenheid, sterk stijgend aantal openstaande vacatures en dalende werkloosheid).
Uiteraard zijn er heel veel factoren die de arbeidsduur van vrouwen beïnvloeden, zoals opleidings- en beroepskeuze, culturele overtuigingen (bijv. over moederschap en werken), rolverdeling tussen mannen en vrouwen buiten betaalde arbeid en de manier waarop werk georganiseerd wordt. Dat die laatste factor van belang is blijkt o.a. uit onderzoek van de Radboud Universiteit Nijmegen in samenwerking met Moneypenny van enkele jaren geleden. Een van de belangrijkste uitkomsten daarvan was dat vrouwen meer uren kunnen én willen werken als zij meer zeggenschap hebben over waar en wanneer ze arbeid verrichten. De respondenten van het onderzoek werkten gemiddeld 23,1 uur per week. Bij een optimale zeggenschap qua tijd en plaats van werken zouden ze per week maar liefst een dag meer willen werken (32,2 uur).
Veel organisaties bieden tegenwoordig al iets aan flexibiliteit (zoals een dag thuiswerken of flexibele start- en eindtijden), maar in de praktijk is werken op locatie en tijdens kantoortijden nog veelal de norm. Veel leidinggevenden én medewerkers zijn er van overtuigd dat dat de beste, zo niet de enige manier is om een organisatie te laten functioneren. Dat is jammer, want juist door buiten het 9-tot-5-op-kantoor kader te denken kun je arbeidsarrangementen creëren die beter aansluiten bij de wensen van vrouwen. In heel veel gevallen is er meer mogelijk dan gedacht. Met de huidige organisatorische inzichten en beschikbare technologie is het namelijk prima mogelijk om effectief en efficiënt (samen) te werken op afstand en over de tijd. Natuurlijk blijven er werkzaamheden die locatie gebonden zijn, maar ook daarbij is het vaak mogelijk om mensen meer invloed te geven op hun eigen werktijden, bijvoorbeeld middels zelfroostering of door het uiteenrafelen van taken die wel en niet op een vaste plek moeten gebeuren. Het vraagt vooral durf en een open blik om te zoeken naar en denken in mogelijkheden. Een krappe arbeidsmarkt stimuleert organisaties daar zeker bij.
Uiteraard is meer flexibiliteit niet de panacee voor alle vraagstukken rond de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt. Meer flexibiliteit kan echter wel een bijdrage leveren aan de broodnodige vergroting van de vrouwelijke arbeidsparticipatie. Dat is goed voor de financiële onafhankelijkheid van vrouwen en het draagt ook bij aan hun carrièrekansen, die op termijn weer impact hebben op het aantal vrouwen aan de top. En het mooie is dat in de huidige arbeidsmarkt ook organisaties hier baat bij hebben.
Moneypenny is al sinds 2000 dé specialist op het gebied van remote en flexibel werken. Wil je weten welke tips wij voor jouw organisatie hebben voor het ‘opplussen’ van het aantal uren dat de vrouwen in jouw organisatie werken of zoek je slimme manier om jouw vacatures aantrekkelijker te maken voor vrouwen? Of misschien heb je een andere vraag. Schrijf je dan in voor een online inloopspreekuur* met Marianne Sturman en Susan Smulders.
* Op dit moment hebben wij geen online inloopspreekuren
(020) 42 60 760 
