Thuiswerken – zegen of vloek voor de werk-privébalans?

Van werk en privé gescheiden naar een geïntegreerd leven 

Waar “vroeger” werk en privé duidelijk gescheiden waren, lopen bij thuiswerken deze twee werelden meer in elkaar over. Aan de spreekwoordelijke keukentafel drink je het ene moment een koffie met je buurvrouw en ben je een half uur later via een videoconferentie in gesprek met een opdrachtgever.  

Doordat de locatie en het tijdstip niet automatisch overeenkomen met de rol die je op dat moment vervult, kan dit soms best een uitdaging zijn bij het thuiswerken. In onze optiek heeft dat te maken met drie elementen: 

• Het aantal keren dat werkgerelateerde zaken je privéleven binnenkomen en omgekeerd 
• De ruimte die we werk geven in het privéleven en omgekeerd 
• De maatschappelijke beeldvorming rond werk en privé integratie 

Het blijkt dat werk vaker in het privéleven binnenkomt dan andersom. Daarnaast zien we dat in de werkomgeving het gemakkelijker lijkt om privézaken die binnenkomen ‘klein’ te houden dan vice versa. ‘In de tijd van de baas’ kiezen we gemakkelijker voor werkgerelateerde zaken en houden we bijvoorbeeld een telefoontje met een familielid kort zodat we ‘verder’ kunnen met ons werk. 

Bij thuiswerken kom je vaker voor een keuze te staan, op basis van eigen wensen en behoeftes, maar ook de invloed van verwachtingen van mensen om ons heen en de beeldvorming die dagelijks vanuit de media op ons afkomt. Mensen hebben vaak diepgewortelde overtuigingen van wat wel en niet kan, moet, of goed is wanneer we meer flexibiliteit hebben qua tijd en plaats van werk. 

Een wetenschappelijk perspectief 

Volgens het wetenschappelijke model van Geurts et al. uit 2005 wordt de ervaren werk- privébalans uiteengerafeld in drie aspecten: conflicten in tijd, conflicten in aandacht en positieve interferentie tussen werk en privé. Hoe minder werk en privé met elkaar conflicteren in tijd en aandacht, hoe meer positieve dingen uit je werk je in je privéleven kunt benutten (en vice versa,) hoe beter je je werk- privébalans ervaart. 

Uit een vervolgonderzoek van dr. P. Peters van de Radboud Universiteit Nijmegen, gebaseerd op een Moneypenny dataset, blijkt dat het hebben van flexibiliteit positief bijdraagt aan alle aspecten van de werk- privébalans. Zeggenschap over tijd, plaats en manier van werken zorgt voor minder conflicten in tijd en aandacht tussen het werk- en privéleven. Bovendien wordt er meer positieve interferentie ervaren tussen werk en privé, zeker als mensen daarnaast in staat zijn zelf, waar nodig en gewenst, scheiding aan te brengen tussen werk en privé. 

Grenzen stellen op 3 assen 

Grenzen stellen is belangrijk als je grip wilt houden op een gezonde werk- privébalans. Grenzen kun je stellen op drie verschillende assen: tijd, plaats en mentaal. Hieronder staan een aantal overwegingen, aandachtspunten en praktische voorbeelden per as. 

De tijd-as 

De tijd-as staat voor het afbakenen van je tijdblokken; wanneer je wel en niet werkt, bereikbaar bent voor opdrachtgevers of beschikbaar bent voor je gezin. Het inplannen van duidelijke tijdblokken biedt een aantal voordelen: 

• Het helpt je om structuur aan te brengen in je dagen. 
• Het bevordert discipline – om te starten én te stoppen met werken. 
• Het stimuleert overleg om afspraken te maken met diverse stakeholders in je leven over onderlinge verwachtingen. 
• Het vergroot de efficiency van je dagindeling (bijv. door optimalisatie van reistijd). 

Praktische voorbeelden van grenzen stellen: 

• Maak afspraken met collega’s/opdrachtgevers wanneer je wel en niet telefonisch bereikbaar bent en hoe ze je buiten die tijden kunnen bereiken in noodgevallen. 
• Reserveer twee keer per dag tijd voor je e-mail en communiceer dat je alleen dan naar e-mails kijkt. 

De plaats-as 

Remote werken vergroot de flexibiliteit van de verschillende locaties waar je kunt werken. In principe kun je overal met wifi en een goede kop koffie werken. Grenzen stellen op de plaats-as helpt je op de volgende manieren: 

• Het bevordert je effectiviteit als je je werklocatie afstemt op je werkzaamheden. 
• Het maakt je bewust van het belang van de transitie tussen werk en privé. 
• Het creëert duidelijkheid naar je omgeving over de rol die je speelt. 
• Het helpt je om een gezonde werkomgeving te creëren en daar ook gezond gebruik van te maken.  

Praktische voorbeelden van grenzen stellen: 

• Maak een lijstje met mogelijke werklocaties (thuis, op kantoor en daarbuiten) en benoem voor welke werkzaamheden ze wel en niet geschikt zijn. 
• Zorg voor een prettige en gezonde werkplek thuis. 
• Maak duidelijk welke rol je speelt als je thuis werkt – bijvoorbeeld een stoplicht voor kinderen: rood = niet storen, oranje = voor dringende zaken mag je storen, groen = kom binnen. 
• Creëer een overgangsritueel tussen werk en privé – zoals een wandeling, zet dingen klaar op je werkplek/ruim ze op, of een belletje met een collega. 

De mentale as 

Tenslotte, de mentale as waar het gaat om balans en rust creëen in je hoofd. Hierbij is het belangrijk om je eigen gedrag in kaart te brengen en de impact daarvan op je werk- privébalans. Grenzen stellen op de mentale as helpt je op de volgende manieren: 

• Het helpt je om patronen te herkennen in je eigen gedrag en daar mee aan de slag te gaan. 
• Het vraagt je om duidelijk te maken waar je prioriteiten liggen. 
• Het moedigt je aan om je wensen en afwegingen te delen met de stakeholders in je werk- en privéleven. 

Praktische voorbeelden van grenzen stellen: 

• Zet je mail op bepaalde tijden uit en reageer alleen op telefoon/SMS/Whatsapp. 
• Laat je mail niet binnenkomen op je telefoon – als je dat envelopje niet ziet, duik je minder snel in je mailbox. 
• Neem de tijd om een dag/week af te sluiten en een planning te maken voor de volgende dag/week. 

Thuiswerken is een zegen 

Op basis van de wetenschappelijke inzichten, onderzoeksresultaten en praktijkvoorbeelden kunnen we stellen dat flexibiliteit vooral positief lijkt bij te dragen aan de werk- privébalans. Zeker als je daarbij bewust grenzen stelt tussen werk en privé, waar en wanneer je ze nodig hebt.  

Wil je zelf binnen je organisatie aan de slag met een gezonde werk- privébalans in relatie tot het nieuwe werken?  

In onze kennisbank vind je veel tips terug die je hierbij kunnen helpen. Ook ons boek ‘Hybride Wérkt’ bevat inzichten, inspiratie en handvatten over hoe je deze werkwijze met succes kan verankeren.